Reakcją sektora ustawodawczego Rzeczypospolitej Polskiej na sytuację wojenną mającą miejsce na terenie Ukrainy było utworzenie specustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa (zwana dalej Ustawą), której treść została ogłoszona w Dzienniku Ustaw dnia 14 marca 2022 r z mocą wiążącą wstecz. Ustawa ta reguluje zarówno kwestie kompetencji i funkcji organów rządowych oraz organów administracji publicznej na tle zaistniałej sytuacji, jak również kwestie dotyczące bezpośrednio obywateli Ukrainy, w tym: dostęp do rynku pracy, legalizację pobytu na terenie RP, świadczenia materialne i wychowawcze, usługi pomocy społecznej, a także opiekę nad dziećmi, wsparcie psychologiczne oraz uproszczenie procedury potwierdzenia kwalifikacji zawodowych. W artykule poddane analizie i opisane zostaną wyżej wymienione zagadnienia.
Legalny pobyt
Zgodnie z Art. 2 pkt.1 Ustawy pobyt obywatela Ukrainy, który legalnie wjechał na terytorium RP w okresie od dnia 24 lutego 2022r uznawany jest za legalny w okresie 18 miesięcy licząc od dnia 24 lutego 2022 r. Nie dotyczy to jednak osób posiadających zezwolenie na pobyt stały, pobyt rezydenta długoterminowego UE, pobyt czasowy, status uchodźcy, ochronę uzupełniającą, zgodę na pobyt tolerowany, lub osób, które złożyły w RP wniosek o udzielenie ochrony międzynarodowej, czy też zadeklarowali zamiar złożenia wniosków o udzielenie takiej ochrony. Procedurę dotyczących takich osób regulują odrębne przepisy.
Osobom, których pobyt uznaje się za legalny na podstawie wniosku złożonego w dowolnym organie wykonawczym gminy, nadaje się numer PESEL. Wniosek należy złożyć osobiście, gdyż podczas jego składania osobom powyżej 12 roku życia pobiera się odciski palców. Organ gminy może również zapewnić możliwość nieodpłatnego wykonania fotografii wymaganej do wniosku o nadanie numeru PESEL. Ponadto po złożeniu ww. wniosku minister właściwy do spraw informatyzacji automatycznie potwierdza profil zaufany dla osoby wnioskującej.
Ponadto, w przypadku jeżeli ostatni dzień okresu ważności kart pobytu, polskich dokumentów tożsamości obywatela Ukrainy bądź dokumentów „zgoda na pobyt tolerowany” przypada na okres po 24 lutym 2022 r., ulega ona przedłużeniu z mocy prawa o okres 18 miesięcy. Podobne rozwiązanie przyjęto również w kwestii przedłużenia pobytu obywateli Ukrainy na podstawie wizy Schengen, dokumentu pobytowego wydanego przez właściwy organ innego państwa obszaru Schengen oraz w ramach ruchu bezwizowego, którego ostatni dzień dopuszczalnego pobytu przypada na okres po 24 lutym 2022 r. – jeśli pobyt na tej podstawie rozpoczął się przed tym terminem – uznawany jest jako legalny przez okres 18 miesięcy.
W zakresie wniosków o wydanie zezwolenia na pobyt czasowy składanych przez obywateli Ukrainy, którzy przybyli do Polski w związku z konfliktem zbrojny w okresie od 24 lutego 2022, ustawodawca zawarł to w artykule 38 Ustawy, który głosi, iż jak najbardziej takie zezwolenie winno być wydawane, aczkolwiek nie wcześniej niż po upływie 9 miesięcy od dnia 24 lutego 2022 r. i nie później niż po 18 miesiąca od 24 lutego 2022 r.
Dostęp do rynku pracy
Aspektem niewątpliwie polepszającym sytuację obywateli Ukrainy, którzy byli zmuszeni do przyjazdu do Polski przez panujący konflikt zbrojny na terenie swojej Ojczyzny, jest fakt, że wedle artykułu 22 Ustawy obywatele Ukrainy są uprawnieni do wykonywania pracy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej zgodnie z obowiązującymi przepisami. Wymogiem jest w terminie 14 dni od podjęcia pracy zgłoszenie przez pracodawcę zaświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy obywatelowi Ukrainy za pośrednictwem portalu praca.gov.pl.
Co więcej, obywatelowi Ukrainy, który uzyskał kwalifikacje lekarza lub lekarza dentysty poza terytorium państw członkowskich UE, niezależnie od trwania stanu zagrożenia epidemiologicznego może być udzielona zgoda na wykonywanie zawodu lekarza lub lekarza dentysty. Sytuacja podobna zachodzi w przypadku pielęgniarek i położnych, gdyż przy posiadaniu kwalifikacja może być udzielona zgoda na wykonywanie zawodu.
Pomoc materialna
Jak głosi art. 12 Wojewoda, a także oddelegowane przez niego organy i jednostki może zapewnić pomoc polegającą na zakwaterowaniu, zapewnieniu wyżywienia, zapewnieniu transportu do miejsc zakwaterowań, zapewnieniu środków czystości, higieny i td.
Kolejny artykuł Ustawy wskazuje, iż każdemu podmiotowi, który zapewni zakwaterowanie i wyżywienie obywatelom Ukrainy może być przyznane świadczenie pieniężne z tego tytułu nie dłużej niż za okres 60 dni. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 15 marca 2022 r. poz. 605 konkretyzuje tą kwestię: wysokość danego świadczenia wynosi 40 zł za osobę dziennie, w określonych przypadkach kwota ta może być podwyższona; jest ono wypłacane z dołu, a wniosek może być rozpatrywany w terminie miesiąca od dnia złożenia w urzędzie gminy. Dnia 16 marca 2022 r. ukazało się również Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji poz. 608 w sprawie wzoru wniosku o świadczenie, które jest dostępne na stronie Sejmu RP w Internetowym Systemie Aktów Prawnych.
Na mocy art. 31 Ustawy obywatelowi Ukrainy którego pobyt w rozumieniu tej ustawy jest uznawany za legalny przysługuje pomoc w postaci jednorazowego świadczenia pieniężnego w wysokości 300 zł na osobę, przeznaczonego na pokrycie wydatków na żywność, odzież, obuwie, środki higieny i td.
Świadczenia
Obywatelom Ukrainy przebywającym na terytorium RP, którego pobyt wiąże się z konfliktem zbrojnym na terytorium Ukrainy oraz jest uznawany, jako legalny, w myśl artykułu 26 Ustawy przysługują następujące świadczenia:
– świadczenia rodzinne,
– świadczenia wychowawcze,
– świadczenia dobry start,
– rodzinny kapitał opiekuńczy,
– dofinansowania obniżenia opłat rodzica za pobyt dziecka w żłobku, klubie dziecięcym etc.
Uprawnieni są również do opieki medycznej udzielanej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w tym samym zakresie, jaki przysługuje osobom objętym obowiązkowym lub dobrowolnym ubezpieczeniem zdrowotnym. Zapewniana również może być bezpłatna pomoc psychologiczna.
Kancelaria Adwokacka Adwokata Mariusza Kalejty oferuje nieodpłatną pomoc prawną dla obywateli Ukrainy, którzy zmuszeni byli uciec przed rosyjską agresją na ich kraj. W przypadku problemów i wątpliwości związanych z Państwa pobytem w Polsce, zapraszamy do kontaktu z Kancelarią pod numerem 795 920 620 lub mailowo: biuro@kbg-adwokaci.pl. Porozumiewamy się w języku ukraińskim, rosyjskim, angielskim, gruzińskim i polskim.
