Polskie prawo spadkowe przyznaje człowiekowi swobodę w decydowaniu o losach swojego majątku na wypadek śmierci, ale zabezpiecza jednocześnie interesy najbliższych spadkobiercy przez pokrzywdzeniem ze strony spadkodawcy poprzez przyznanie spadkobiercom możliwości dochodzenia zachowku od poszczególnych osób, w szczególności dziedziczących testamentowo.
Kto może domagać się zachowku?
Osobami uprawnionymi do zachowku są:
- zstępni (dzieci, wnuki),
- małżonek,
- rodzice, gdyby byli powołani do spadku z ustawy.
Komu nie przysługuje roszczenie o zachowek?
O zachowek nie mogą natomiast ubiegać:
- osoby uznane za niegodne;
- osoby, które zrzekły się dziedziczenia,
- osoby, które odrzuciły spadek przysługujący im z mocy ustawy;
- małżonek wyłączony od dziedziczenia w trybie artykułu 940 kc, czyli w sytuacji, gdy spadkodawca wystąpił o orzeczenie rozwodu z winy małżonka i żądanie to okazało się uzasadnione;
- osoby wydziedziczone przez spadkodawcę
W jakiej wysokości przysługuje zachowek?
Zachowek przysługuje w wysokości ⅔ wartości udziału spadkowego zstępnym, małżonkowi i rodzicom ) spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy, jeśli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jeśli zstępny jest małoletni,
W pozostałych sytuacjach można dochodzić zachowku w wysokości ½ wartości udziału spadkowego.
Wobec powyższego, jeżeli osoba uprawniona do zachowku nie otrzyma go (poprzez darowiznę, powołanie do spadku, zapis), przysługuje jej roszczenie przeciwko spadkobiercy czy obdarowanego w drodze darowizny o zapłatę określonej sumy pieniężnej potrzebnej do pokrycia zachowku albo jego uzupełnienia.
Jak oblicza się zachowek?
Pierwszym krokiem do obliczenia wysokości należnego zachowku jest ustalenie udziału spadkowego z uwzględnieniem wartości tzw. czystego spadku z chwili jego otwarcia. Obliczając udział spadkowy uwzględnia się również spadkobierców uznanych za niegodnych dziedziczenia i tych, którzy spadek odrzucili, pomi się natomiast osoby wydziedziczone i te, które dziedziczenia się zrzekły.
.Przy obliczaniu zachowku nie uwzględnia się dokonanych przez spadkodawcę zapisów zwykłych (np. polecenia wypłaty 10 000 złotych przez żonę spadkodawcy na rzecz jego brata) i poleceń (polecenie przekazania przez spadkobiercę kolekcji znaczków bliskiemu znajomemu). Obliczając zachowek, dolicza się natomiast dokonane darowizny i zapisy windykacyjne.
Jak na zachowek wpływają darowizny dokonane przez spadkodawcę?
Podczas obliczania wysokości zachowku, nie bierze się pod uwagę:
- drobnych darowizn, zwyczajowo przyjętych w danych stosunkach,
- darowizn dokonanych więcej niż dziesięć lat, licząc wstecz od otwarcia spadku,
- darowizn na rzecz osób niebędących spadkobiercami i osobami uprawnionymi do zachowku,
- darowizn uczynionych przez spadkodawcę w czasie, kiedy nie posiadał zstępnych (potomstwa), co dotyczy obliczania zachowku należnego zstępnym (nie dotyczy to darowizn dokonanych na mniej niż trzysta dni przed urodzeniem się zstępnego),
- darowizn przed zawarciem małżeństwa, przy obliczaniu zachowku należnego małżonkowi.
W przypadku, gdy spadkodawca uczynił zapis windykacyjny lub darowiznę na rzecz osoby uprawnionej do zachowku, uwzględnia się to przy obliczaniu jej zachowku.
Czy roszczenie o zachowek jest dziedziczne?
Tak, o ile spadkobiercy osoby uprawnionej do zachowku również przysługuje prawo do zachowku po pierwszym spadkodawcy (czyli np. dzieci syna spadkodawcy uprawnionego do zachowku).
Kiedy roszczenie o zachowek przedawnia się?
Roszczenie o zachowek przedawnia się w ciągu 5 lat od dnia ogłoszenia testamentu (lub otwarcia spadku przy roszczeniu o uzupełnienie zachowku).
Ile kosztuje pozew o zachowek?
Pozew o zachowek podlega opłacie w wysokości 5% wartości przedmiotu sporu w sprawach przekraczających 20 000 złotych, a poniżej tej kwoty opłata wynosi od 30 do 1 000 złotych. W wyjątkowych sytuacjach strona może wnosić o zwolnienie z konieczności poniesienia takich kosztów.
Kancelaria Adwokacka Adwokata Mariusza Kalejty oferuje kompleksową obsługę prawną osobom domagającym się należnego im zachowku. Tego rodzaju postępowania bywają skomplikowane nie tylko z uwagi na duży ładunek emocjonalny i skomplikowane sytuacje związane z majątkiem spadkodawcy, ale również z uwagi na rodzinne konflikty i wątpliwości co do prawidłowości ustaleń przy obliczeniach. Rolą doświadczonego adwokata jest w takich sprawach właściwa analiza sprawy i udzielenie rzetelnej porady uwzględniającej wszystkie okoliczności. Jeśli jesteś osobą uprawnioną do otrzymania zachowku i szukasz wsparcia, skontaktuj się z Kancelarią.
